Definicja zapalenia opon mózgowych

Trzy ochronne błony – opony – pokrywają mózg
i rdzeń kręgowy. Między środkową błoną (Pajęczynówką) a miękką wewnętrzną błoną (Oponą miękką) znajduje się płyn   mózgowo-rdzeniowy (jasnoniebieski). W zapaleniu opon mózgowych infekcja rozprzestrzenia się od płynu mózgowo-rdzeniowego do opon i dlatego ten płyn zostaje zbadany przez nakłucie lędźwiowe, gdy istnieje podejrzenie zapalenia opon mózgowych.

Zapalenie opon mózgowych jest zapaleniem ochronnych błon, opon, które pokrywają mózg i rdzeń kręgowy. Jest bardzo niebezpieczną chorobą ponieważ rozwija się w ciągu kilku godzin.

Mózg otoczony jest trzema błonami. Zewnętrzna błona, zwana Oponą Twardą, środkowa błona zwana Pajęczynówką i wewnętrzna błona zwana Oponą Miękką. Te opony i płyn mózgowy znajdujący się między środkową i wewnętrzną oponą stanowią aparat ochronny mózgu.

Zapalenie opon mózgowych pojawia się, gdy bakterie lub wirusy przenikną do mózgu i powodują zapalenie. Bakteryjne zapalenie opon jest najbardziej poważnym rodzajem. Może być spowodowane przez wiele rodzajów bakterii, zależnie od wieku. U dorosłych są to zazwyczaj meningokoki lub pneumokoki. Wirus powoduje łagodniejszą formę zapalenia opon mózgowych, głownie w formie enterowirusa.

Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych jest poważnym stanem, szczególnie w formie bakteryjnej. Notuje się około 100 nowych przypadków bakteryjnego zapalenia opon mózgowych rocznie na 25 tysięcy mieszkańców krajów zachodnich. Choroba pojawia się zarówno sporadycznie jak i w formie epidemii. Występuje we wszystkich grupach wiekowych, ale najbardziej niebezpieczna jest dla starszych i małych dzieci ze zmniejszoną odpornością.

Przyczyny zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych

Bakterie i wirusy mogą dotrzeć do mózgu na trzy sposoby:

• Przez krwioobieg od zapalenia w innym miejscu ciała, na przykład od zapalenia płuc lub infekcji pęcherza  żółciowego
• Z zewnątrz: Uszkodzenie czaszki może pozwolić bakteriom na wniknięcie do mózgu
• Z pobliskich obszarów, jak np. zapalenie ucha środkowego lub zapalenie zatok
   

Źródła infekcji i zapobieganie zapaleniu opon mózgowych
 

Najczęstszą i najbardziej poważną przyczyną zapalenia opon mózgowych są  menigokoki Są to bakterie znajdujące się w nosie u dużej części populacji i w tej lokacji nie powodują żadnych szkód. Infekcja może wystąpić, gdy na przykład zdrowy nosiciel tych bakterii lub pacjent z zapaleniem opon kichnie lub wydmucha nos.

W porównaniu do liczby nosicieli bakterii, bardzo niewielu zapada na zapalenie opon, i nikt nie wie dlaczego tak się dzieje. Ryzyko znacznie się zwiększa, gdy przebywa się w pobliżu osoby chorej, dlatego też, gdy wykryty zostaje przypadek zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych wszystkim w gospodarstwie domowym podawane są zapobiegawczo antybiotyki lub szczepionki.

Objawy zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych

Objawy zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych różnią się w zależności od tego, czy spowodowane są wirusem czy bakterią oraz tym czy zarażona jest osoba dorosła czy dziecko.

Objawy bakteryjnego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych

Pierwsze oznaki:

• Gorączka do 39-40 stopni Celsjusza
• Objawy zakażenia dróg oddechowych  w tym ból gardła, kaszel, uczucie zimna i chrypka
• Ból głowy
• Sztywność karku (na przykład niemożność dotknięcia podbródkiem do klatki piersiowej)
• Nudności i wymioty
   

Później (po kilku godzinach lub dobie) występują objawy:

• Nadrażliwość na dźwięk i światło
• Zły stan ogólny (zmęczenie)
• Zaburzenia świadomości (senność, dezorientacja)
• Niewielkie wybroczyny na skórze
• Drgawki i utrata przytomności w przypadkach nieleczonych prowadzące do śmierci

Objawy wirusowego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych

• Objawy zakażenia dróg oddechowych - ból gardła
• Gorączka, ból głowy, nudności i wymioty
• Sztywnośc karku
• Objawy łagodniejsze niż w zapaleniu bakteryjnym i o lekkim przebiegu
   

Środki zapobiegawcze i diagnozowanie

Podejrzane przypadki zapalenia opon wymagają natychmiastowej interwencji lekarza. Należy wezwać pogotowie do pacjentów z następującymi objawami: wysoka gorączka, ból głowy, nadwrażliwość na światło i sztywność karku  lub zawieźć pacjenta do najbliższego szpitala. Bakteryjne zapalenie opon może rozwinąć się w ciągu jednego dnia i stanowczo nie należy zwlekać z wizytą u lekarza, a nawet w szpitalu.

Diagnoza zostaje postawiona na podstawie typowych symptomów opisanych powyżej. Badanie polega na pobraniu próbki płynu mózgowo-rdzeniowego (nakłucie lędźwiowe), które wykrywa bakterię. Płyn mózgowo-rdzeniowy jest taki sam, jak ten płyn mózgowy znajdujący się między oponami mózgowymi, więc wirusy i bakterie związane z zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych mogą zostać wykryte w tym płynie. Dodatkowo, wykonuje się badanie krwi w celu wykrycia bakterii.

Leczenie zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych

Leczenie bakteryjnego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych:

Stosowane są antybiotyki wprowadzane bezpośrednio od krwioobiegu. Czas jest decydujący i ważne jest żeby rozpocząć leczenie najszybciej jak to możliwe, dlatego podawane są antybiotyki o szerokim zakresie działania. Leczenie antybiotykami trwa jeden lub dwa tygodnie. Jak wcześniej wspomniano, stosowane jest także leczenie zapobiegawcze najbliższej rodziny i innych bliskich.

Leczenie wirusowego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych:

Wirusowe zapalenie opon mózgowych nie jest leczone  i wyzdrowienie następuje samorzutnie. Zwykle stosowane są środki przeciwbólowe i obniżające gorączkę. Poprawa stanu zdrowia lub całkowite wyzdrowienie zazwyczaj zajmuje kilka tygodni.

Pespektywy i komplikacje

W niektórych przypadkach, bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych rozwija się tak szybko, że bakteria dociera do krwi zanim zacznie się leczenie. Nazywa się to zatruciem krwi  lub szokiem septycznym (sepią) i jest bardzo poważnym stanem, który może prowadzić do spadku ciśnienia krwi, śpiączki lub śmierci. Jednak, w mniej niż 5% przypadków bakteryjneg zapalenie opon kończy się śmiercią. Pierwszy dzień jest najbardziej istotny, i jeśli wtedy podejmie się odpowiednie działania, to zwykle istnieją duże szanse wyzdrowienia bez powikłań W niektórych rzadszych przypadkach zapalenie opon może prowadzić do kardiomiopatii (dysfunkcji mięśnia serca) i zapalenia mięśnia sercowego.

Wirusowe zapalenie opon może w niektórych przypadkach spowodować porażenie , które zazwyczaj ustępuje po jakimś czasie.

Przed wprowadzeniem antybiotyków w prawie 100% zapalenie opon mózgowych kończyło się śmiercią. Dzisiaj jest inaczej, ale wciąż jest to choroba, którą trzeba się poważnie i natychmiast zająć. Leczenie trwa zwykle dwa tygodnie jednak w niektórych przypadkach może potrwać znacznie dłużej.

Nie ma aktywnych środków przeciwko wirusowemu zapaleniu opon mózgowych (generalnie zapalenia wirusowe leczy się objawowo) i stan musi przejść swoje etapy. Symptomy mogą być złagodzone przez obniżanie gorączki, zmniejszanie bólu głowy i inną pomoc systemowi odpornościowemu w zwalczaniu infekcji. Wyzdrowienie zajmuje zazwyczaj dwa do trzech tygodni.

Read this article in English