Definicja i przyczyny tików

Tiki to jednolite, powtarzane, mimowolne ruchy mięśni lub małych grup mięśniowych. Są to zwykle mięśnie twarzy, szyi lub ramion. Te mimowolne ruchy, zwane tikami motorycznymi, są jak dotąd najbardziej znaną formą tików. Tiki mogą być też nagłymi dźwiękami lub słowami, jeśli dotyczą mięśni mowy. Te nazywane są tikami wokalnymi. Tiki pogarszają się przez stres i nerwowość. Tiki występują częściej u chłopców i mężczyzn niż u dziewcząt i kobiet. Tiki rozwijają się w dzieciństwie i młodości, i szacuje się, że do 10% wszystkich dzieci ma w jakimś momencie tiki.

Zazwyczaj tiki nie mają przyczyny i rzadko wymagają leczenia. Jednak, mogą być osłabiające, szczególnie w formie zwanej zespołem Tourette’a, gdzie występują zarówno mimowolne ruchy ciała jak i dźwięki takie jak chrząkanie, kaszel, szept lub prychanie. Zespół Tourette’a jest chorobą dziedziczną, więc często w rodzinie znajdą się osoby z podobnymi objawami. Wielu pacjentów z zespołem Tourette’a ma też problemy behawioralne i około połowa z nich ma nadpobudliwość psychoruchową (ADHD). Ponad połowa pacjentów w zespołem Tourette’a ma też zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (OCD), które są zaburzeniem psychicznym.

Objawy tików

Mogą być proste lub złożone. Proste tiki motoryczne dotyczą bardzo małych grup mięśniowych i są prostymi ruchami takimi jak mruganie, wzdryganie się, grymasy, marszczenie nosa, wydymanie ust, gwałtowne ruchy ramion i głowy. Mogą też wystąpić proste tiki wokalne, do których należą prychanie, kaszel, gwizdy, nucenie, krzyk, stłumione okrzyki.

Złożone tiki motoryczne to połączone ruchy, co oznacza, że więcej grup mięśniowych pracuje razem. Może to być podskakiwanie, klaskanie, dotykanie przedmiotów lub innych osób, przygryzanie języka lub ust, drapanie, wysuwanie języka, lub kompulsywne dziwne pozycje ciała. Złożone tiki wokalne to mniej lub bardziej znaczące słowa, wyrażenia lub zdania, które przerywają tok mówienia. Może to prowadzić do wrażenia jąkania.

W rzadkich przypadkach, mimowolne ruchy naśladują sytuacje seksualne lub mogą być prowokującymi gestami. Podobnie, osoba może mimowolnie mówić przekleństwa lub używać silnych seksualnych wyrażeń. Może też wystąpić mimowolne naśladowanie ruchów lub mowy innych. Tiki bardzo się różnią pod względem nasilenia, częstości, długości trwania i rodzaju. Mogą wystąpić zarówno dobre jak i złe okresy.

Szczególnie wśród dzieci występują przypadki, gdzie dziecko może powstrzymać tiki na kilka godzin, żeby później dostać gwałtownych powtarzających się ataków. Niektórzy odczuwają mrowienie w miejscach, gdzie pojawiają się tiki przed atakiem. Tiki nasilają się często podczas lub po dużej aktywności fizycznej i często zanikają podczas snu. Mogą się pogarszać, gdy dziecko jest zupełnie zrelaksowane lub zmęczone.

Jeśli występuje jeden lub więcej tików wokalnych oraz kilka tików motorycznych, które różnią się liczbą i intensywnością w czasie dłuższym niż rok, mamy do czynienia z zespołem Tourette’a.

W tym samym czasie, występują często symptomy ADHD - nadpobudliwość psychoruchowa lub OCD - zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne.

Zapobieganie i diagnozowanie tików

Jeśli występuje tylko kilka prostych tików, które nie są szczególnie kłopotliwe, najlepiej jest odczekać trochę czasu, gdyż w większości przypadków takie tiki same ustępują. Jeśli natomiast pojawiają się problemy towarzyskie, należy skonsultować się z lekarzem, który może zlecić dalsze badania.

Diagnoza zostaje postawiona na podstawie historii medycznej, i przez lekarze obserwującego pojawianie się tików u dziecka. To drugie może być trudne, gdyż tiki mogą zostać powstrzymane podczas konsultacji.

Leczenie tików

Znaczna większość tików nie wymaga leczenia. Zazwyczaj wystarcza dokładne zebranie informacji o stanie od pacjenta, rodziny i kręgów towarzyskich. Szczególnie dzieci mogą mieć problemy z dokuczaniem, i dlatego dobrym pomysłem może być poinformowanie przedszkola czy szkoły o problemie, żeby zwiększyć zrozumienie sytuacji. Szczególnie dzieci z zespołem Tourette’a często postrzegane są jako niegrzeczne lub źle wychowane, i często doświadczają niezasłużonych kar.
 
W przypadku zespołu Tourette’a może być stosowanie leczenie medyczne za pomocą środków antypsychotycznych, które stosowane są w wielu chorobach psychicznych. Największym problemem dla wielu osób z zespołem Tourette’a jest to, że mają oni też ADHD lub OCD, a choroby te muszą być leczone jednocześnie. Jest to robione częściowo za pomocą specjalnych inicjatyw edukacyjnych, żeby nauczyć dziecko normalnych zasad i zachowań społecznych. Ważne też są porządek i przewidywalność w życiu codziennym.

Perspektywy

Większość tików jest przejściowa i zanika spontanicznie z czasem. Pacjenci z zespołem Tourette’a, czasami zdrowieją po okresie dojrzewania, ale u innych to zaburzenie utrzymuje się całe życie. 

Read this article in English