Definicja i przyczyny afazji

Afazja to utrata uprzednio nabytej umiejętności mówienia i/lub upośledzenie rozumienia języka, czytania oraz pisania. Nie jest to schorzenie identyczne jak dysfazja, która objawia się niemożnością mówienia oraz pisania i/lub niezrozumieniem mowy i pisma, wynikającymi z uszkodzenia odpowiedzialnych za te funkcje obszarów mózgu.

Przed wystąpieniem afazji, chorzy posiadają normalne zdolności językowe. Nie powinna ona być mylona z dyzartrią, będącą zaburzeniem mięśni odpowiedzialnych za mowę. Dyzartria dotyczy mowy i wymowy, a w przypadku afazji problemem jest dobór słów i złożenie ich w zrozumiałe zdania.

Istnieją jednak kombinacje afazji i dyzartrii. Chorzy z afazją wykazują nieraz również problemy ze zrozumieniem mowy, a także z czytaniem i pisaniem.

Afazja wynika z uszkodzenia mózgu powstałego zazwyczaj na skutek udaru – skrzepu krwi w mózgu lub krwotoku mózgowego, zwanego często wylewem. Przyczyną może też być guz mózgu, uciskający ośrodek mowy. U większości ludzi ośrodek mowy zlokalizowany jest w lewej części mózgu i w związku z tym urazy tej części powodują objawienie się afazji. Uszkodzenia przedniej części mózgu, znanej jako ośrodek Broki, wywołują afazję niepłynną, zaś uszkodzenia części tylnej, ośrodka Wernickego, afazję płynną (zobacz: objawy).

Afazja występująca bez uszkodzenia mózgu może mieć charakter przejściowy, tak jak tzw. objawy aury poprzedzające napady padaczkowe lub ataki migrenowe.

Objawy afazji

Afazja sama w sobie jest objawem urazu mózgu, któremu często również towarzyszą inne symptomy (zobacz też udar, skrzep krwi w mózgu lub krwotok mózgu).

Wyróżnia się dwa podtypy afazji – płynną i niepłynną.

• Afazja płynna (zwana także afazją Wernickiego): Mowa może być generowana z odpowiednią intonacją językową oraz normalną prędkością, jednak słowa nie są łączone w zrozumiałe wyrażenia. Chory często tworzy nowe słowa lub używa poprawnych słów w zły sposób. Zazwyczaj nie rozumie on także normalnej mowy.
• Afazja niepłynna (zwana także afazją Broca) : Upośledzona jest standardowa intonacja, a mowa staje się wolna i przerywana długimi przerwami. Chory zazwyczaj używa rzeczowników, co wywołuje skojarzenia ze stylem telegramu, a wymowa słów jest bardzo zła. Zwykle rozumie on, co mówią inni i odczuwa ogromną frustrację z powodu niemożności porozumiewania się.

Istnieją różne stopnie zaawansowania afazji, począwszy od całkowitej niemożności mówienia i rozumienia mowy innych do jedynie odczuwania problemów z niektórymi partiami słownictwa. Chory może np. mieć problemy ze znalezieniem odpowiedniego słowa określającego dany przedmiot. Występują również zaburzenia pisania i czytania.

Przeciwdziałanie i diagnoza afazji

Z uwagi na to, że afazja jest przejawem uszkodzenia mózgu, wystąpienie tego schorzenia wymaga natychmiastowej interwencji medycznej. Badanie neurologiczne obejmuje sprawdzenie funkcji układu nerwowego w celu wykrycia innych rodzajów uszkodzeń i z pewnością będzie wiązało się z przeprowadzeniem badania tomografem komputerowym lub rezonansem magnetycznym.

Leczenie afazji

W zasadzie w pierwszej kolejności leczeniu poddaje się przyczynę afazji, aby zapobiec dalszym uszkodzeniom mózgu. Zobacz także udar (skrzep krwi w mózgu lub udar) lub guz mózgu.

Ponadto logopeda może pomóc chorym w problemach z mową, koncentrując się jedynie na tych częściach mowy, z którymi występują problemy i następnie odpowiednio dobierając ćwiczenia. Okresy terapii są bardzo różne, jednak zazwyczaj ćwiczenia prowadzi się tak długo, jak chory wykazuje postępy.

Perspektywy

W niektórych przypadkach postępy terapii mowy widać dość szybko, jednak w innych są one ograniczone i wymagają dużo czasu. Ogólnie jednak powiedzieć można, że z czasem mowa ulega poprawie. Wynika to częściowo z faktu, iż mózg do pewnego stopnia jest w stanie zastapić funkcje z uszkodzonych obszarów, a także ponieważ pacjent uczy się lepiej wykorzystywać pozostałą mu część mowy.

 Przeczytaj ten artykuł w języku duńskim
 Read this article in English